KEMANDULAN SEKUNDER SEBENARNYA RAMAI...

Bolehkah anda dianggap mandul sedangkan sudah mempunyai anak?. Jawabannya boleh walaupun kebanyakan orang mengaggapnya mustahil. Sebenarnya (menurut pakar) peratus wanita mandul selepas mendapatkan anak lebih tinggi dibandingkan mereka yang belum pernah beranak. Mandul selepas memperolehi anak dinamakan kemandulan sekunder (secondary infertility). Menurut kajian, bagi setiap pasangan yang mengalami masalah tidak mempunyai anak (kemandulan primer atau primary infertility) adalah 10 kes kemandulan sekunder. Kajian Kependudukan dan Kesuburan Malaysia 1984-1985, besar jumlahnya tetapi masalah ini tidak begitu menonjol. Selalunya yang memenuhi klinik pakar perbidanan atau sakit puan ialah golongan mandul primer. Mengapa demikian?. "Mungkin kerana sikap kebanyakan kita yang menganggap 'tidak apa' sebab sesudah mempunyai anak." Kata Dr Mohd Ismail Tambi. Orang yang belum mempunyai anak, sedaya upaya cuba mendapatkannya walaupun seorang. Sebab itu bilangan mereka begitu ramai mendapatkan rawatan dan nasihat doktor. Yang sudah mempunyai anak, memandang remeh soal ini dan jarang berasa bimbang. Mereka juga tidak menyedari bahawa mandul sebenarnya bukan sahaja tidak berupaya mendapat anak langsung, tetapi juga tidak mendapat anak lagi selepas beberapa lama. Menurut Dr Ismail Tambi, tafsiran mandul sebenarnya sama sahaja. "Tafsiran umum mengikut Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO): tidak hamil selepas satu atau beberapa anak setelah setahun sedangkan dia tidak mengamalkan sebarang kaedah merancang keluarga dan mempunyai hubungan seks biasa."

Mandul juga bermakna sama ada seorang wanita tidak berupaya mengandung dan melahirkan bayi hidup atau lelaki tidak berupaya menghamilkan wanita. SEBAB-SEBAB KEMANDULAN SEKUNDER:... Lumrah apabila disebut mandul, orang selalu mengaitkannya dengan wanita atau berpendapat bahawa kemandulan lebih banyak berlaku kepada wanita dibanding lelaki. Pendapat ini dak tepat!. Menurut kajian yang disesuaikan daripada penyelidikan dua sarjana Barat, SPEROFF (1983) dan KELLER (1984), peratus kemandulan berpunca daripada lelaki adalah sama dengan wanita iaitu 40peratus. Punca 20 peratus selebihnya tidak diketahui. Secara umum, sebab-sebab berlaku kemandulan sekunder adalah sama kemandulan primer: menurunnya tahap kesuburan dan kerosakan pada anggota reproduksi. Bagaimanapun, kemandulan sekunder juga boleh disebabkan satu punca lagi iaitu kesan-kesan kehamilan lalu. Inilah membezakan kehamilan ini dengan jenis primer.

"Tahap kesuburan amat penting untuk hamil," kata Dr Ismail. "Ia sukar diukur kerana berbeza mengikut keadaan orang tertentu. Tetapi kesuburan boleh menurun disebabkan umur meningkat, tekanan jiwa dan kesihatan terjejas. Ketika muda, tahap kesuburan tinggi dan pengeluaran benih lebih baik". Tiga serjana Barat- MENKEN, TRUSSELL dan LARSEN (1986)- mendapati tahap kesuburan wanita lebih baik sebelum berusia 30an dan menurun ketika mencapai lewat 30an. Masalah ini pula dipengaruhi perkara lain termasuk kekerapan hubungan kelamin dan umur suami. Bagi lelaki, umur mempunyai pengaruh penting keatas kekerapan hubungan kelamin (dan ini menentukan peluang hamil). Tetapi umur tidak mengurangkan kesuburan lelaki melainkan jika mencapai usia tua (melebihi 60). MASTERS dan JOHNSON (1975) pula mendapati hubungan kelamin tidak kerap adalah sebab umum kemandulan. Disebabkan itu, kata Dr Ismail, kekerapan buhungan kelamin yang disyorkan pakar perubatan (jika ingin hamil) ialah tiga kali seminggu atau lebih. " Benih lelaki atau sperma boleh bertahan dalam tubuh wanita tiga hari dan bilangannya pula tidak sama. Telor yang dikeluarkan wanita ketika subur boleh bertahan antara 12 dan 24 jam sahaja dan ini berlalu sebulan sekali iaitu dalam masa pertengahan pusiangan haid," Untuk mengetahui waktu subur wanita, Dr Ismail Tambi mengesyorkan mendapat nasihat pakar terlebih dahulu. Ia boleh dikesan sendiri. "Malah kami memang selalu memberikan nasihat dan tunjuk ajar kepada pesakit mengenai cara mengesannya." Selain dua sebab utama itu, tekanan jiwa dan fikiran juga boleh menyebabkan seseorang mandul. Misalnya tekaan ditempat kerja, dirumah, dengan isteri, anak, ketua di pejabat, rakan-rakan atau keadaan persekitaran. Tekanan ini, selain mengganggu tahap kesuburan, juga menyebabkan hilang minat/ upaya mengadakan hubungan kelamin. Mungkin juga anggota reproduksi tidak boleh berfungsi. Keadaan sama berlaku jika kesihatan terjejas atau menghidap penyakit-penyakit serius seperti darah tinggi, lemah jantung atau kencing manis. Kata Dr Ismail: " Mandul juga berlaku jika si lelaki mengidap penyakit tuan iaitu penyakit berkaitan anggota kelamin lelaki seperti sakit buah zakar dan angin pasang. Perlu diingat, penyakit disebabkan hubungan seks bebas seperti AIDS dan gonorea juga boleh menyebabkan mandul." Bagi wanita pula, selain sakit puan yang merosakkan organ reproduksi, kesan kehamilan lalu boleh/mungkin menyebabkan kemandulan sekunder. Kesan itu seperti pembedahan atau prosedur yang dilalui ketika hamil atau selepas melahirkan, Ini termasuk juga menggugurkan kandungan atau terpaksa digugurkan kerana sesuatu penyakit. Ketika menjalani pembedahan atau pengguguran, mungkin wanita itu mengalami kerosakan organ tertentu, menyebabkan dia sukar atau tidak boleh hamil lagi. Begitu juga pengamalan selepas melahirkan anak yang biasa dilakukan masyarakat kita. Umpamanya bertungku, bertangas, urut, barut atau berganggang. Malah ada yang merendamkan kemaluannya dalam air rempah atau akar kayu dan ini juga mungkin mengganggu anggota reproduksi atau menyebabkan saluran rahim tersumbat. Bagaimanapun tidak semestinya amalan ini menyebabkan kemandulan sekunder. Ia terpulang kepada cara pengamalan itu dilakukan. Makanan selepas bersalin juga satu faktor kemandulan sekunder. Ada orang terlalu kuat pantang-larang selepas bersalin, ini menyebabkan dia tidak mengambil cukup makanan berkhasiat. Pemakanan pula tidak teratur dan tidak mengikut peraturan betul. Ini boleh menyebabkan tahap kesuburan merendah. Menyusukan anak juga menjadi faktor tidak subur dan keadaan ini dipanggil HYPERPROLAC-TINEMIA. Hormon prolaktin biasanya keluar ketika menyusukan anak dan ini menyekat kesuburan. Bagaimanapun ini adalah perkara semula jadi untuk menjarakkan anak kerana ada jangka masa tertentu penyusuan. PENCEGAHAN: Setiap orang harus mempunyai serba sedikit pengetahuan mengenai faktor kesuburan, kata Dr Ismail. "Umpamanya Umur, Ketika merancang bilangan anak, jangan menunggu terlalu lama untuk menjarakkan mereka, ini kerana semakin umur meningkat, semakin tidak subur, jadi, sewaktu muda, sebaik-baiknya cuba dapatkan anak secepat mungkin." Umur terbaik mendapat anak ialah diantara belasan sehingga awal 20an. Melebihi 30 tahun, peratusnye merendah iaitu kurang 40 peratus. Menjelang 40 pula, ia menurun sehingga 80 peratus. Bayangkan betapa kecilnya peluang untuk hamil. Jesteru,mereka yang berkahwin lambat lebih terdedah kepada masalah kemandulan. Untuk mencegah kemandulan sekunder, setiap pasangan harus mengatur kekerapan hubungan kelamin. Pengetahuan mengenai waktu kesuburan juga penting. Ini boleh diperolehi melalui nasihat pakar perbidanan. " Elakkan tekanan," nasihat Dr Ismail" memang setiap orang tidak dapat membebaskan diri daripada tekanan di persekitarannya. Tetapi sebaik-baiknya cuba jangan terlalu memandangnya sebagai masalah berat atau sukar diatasi. Lebih baik selalu tenangkan fikiran ketika menghadapinya. Selain itu amat penting mengelakkan kerosakan anggota reproduksi. Misalnya ketika memilih cara mencegah kehamilan, dinasihatkan menggunakan cara yang tahap bahayanya lebih rendah seperti pil atau kondom. Penggunaan alat seperti IUD ( INTRAUTERINE DEVICE) mungkin boleh menyebabkan kemandulan (tetapi ini tidak bermakna setiap pengguna IUD mesti mengalami masalah ini). Mereka yang terlalu cergas dalam bidang membabitkan pergerakan badan seperti ahli sukan atau penari profesional juga mungkin mengalami kemandulan. Begitu juga jika kerap berpakaian atau berseluar ketat dan gemar mandi air panas kerana ini mempengaruhi pengeluaran benih. Makanan juga penting mencegah kemandulan. Tabiat pemakanan tidak seimbang, terlalu banyak merokok, minuman keras dan menagih dadah juga menjejaskan pengeluaran benih dan tahap kesuburan. Selain itu, jika terlalu kerap menggugurkan kandungan atau pengguguran itu tidak dibuat secara sempurna, maka peluang menjadi mandul adalah besar. Begitu juga beberapa jenis pembedahan termasuk sesarean dan rawatan perubatan. Maka sekiranya rawatan-rawatan ini diperlukan, seeloknya berbincang terlebih dahulu mengenai kemungkinan-kemungkinan boleh berlaku.